فرهنگ و هنر تا کنسرتی دیگر در یک بنای تاریخی…

به گزارش ایسنا، البته علت نبودِ یک آئین‌نامه، دستورالعمل، اساسنامه یا هر آن‌چه می‌توان در آن از رعایت ضوابط و قوانین فنی، مناسب و درخور شان بناهای تاریخی،‌ جهانی و نفیس نام برد نبوده است، بلکه دلیل این تصمیم را این‌طور بیان کردند: «چون شرایط پذیرایی (سرویس بهداشتی) برای مردم در کاخ گلستان و در زمان برگزاری فستیوال موسیقی فراهم نبود، مکان برگزاری این رویداد فرهنگی از کاخ گلستان به کاخ نیاوران منتقل شد.»

علتِ اصلی، فراهم نبودن شرایط پذیرایی (سرویس بهداشتی) برای مردم در کاخ گلستان بود، نه نبود یک آئین‌نامه، دستورالعمل، اساسنامه یا هر آن‌چه می‌توان در آن از رعایت ضوابط و قوانین فنی، مناسب و در خور شان بناهای تاریخی،‌ جهانی و نفیس!فستیوال 9 شبه در نیاوران را با درنظر گرفتن یک‌سری شرایط یکسان در هر شب، می‌توان به دو اپیزود تقسیم کرد: یکی شب‌هایی که در شان نیاوران بودند و مطابق با قوانین نصفه و نیمه میراث فرهنگی بود و دیگری شب‌هایی که بدون توجه به شان این مجموعه‌ی نفیس و تاریخی برگزار شدند و البته با توجه به دست‌کم قرار گرفتن بلندگوهای عمودی در دو طرف جایگاه موسیقیدانان و نوع قرارگیری‌شان و نورپردازی و فاصله‌ی تقریبا مناسبی که مکان برگزاری کنسرت با بناهای تاریخی موجود داشت، می‌توان گفت قدری به بحث حفاظت از این بناها توجه شده است.

اپیزود اول؛ از در شرقی کاخ وارد محوطه‌ی تاریخی نیاوران می‌شوید که یک چیز متعجب‌تان می‌کند؛ پارک ماشین‌های متعددی که در دو طرف فضای خالی محوطه‌ی ابتدایی کاخ قرار گرفته‌اند و با چشم نمی‌توان تعدادشان را حدس زد، هرقدر که به زمان آغاز کنسرت نزدیک می‌شوید، به تعداد این ماشین‌های پارک شده اضافه می‌شود.

دومین شب از فستیوال است، جوان‌ها بیشترین قشر مخاطبان را تشکیل می‌دهند؛ با حرکت هر دست و انگشت، زمین زیر پا می‌لرزد و این لرزش قرار است چیزی حدود دو ساعت و نیم ادامه داشته باشد. اینجا مجموعه‌ی فرهنگی تاریخی نیاوران است و دو گروه «کامنت» و «داماهی» یک شب خارق‌العاده از 9 شب فستیوال بارانا را رقم می‌زنند، فستیوالی در قالب کنسرت که استقبال خوبی هم دارد و هر شب بین 1200 تا 1800 صندلی را پر می‌کند…

نیمی از مخاطبان روی چوب‌های پر سروصدا و به نظر سست که استخر ضلع جنوبی کاخ اصلی نیاوران را پوشانده؛ نشسته‌اند و هر حرکتموسیقیدانان و خوانندگان با هیاهو و سروصدای زیاد دوستداران‌شان مهیج‌تر می‌شود و درست در این زمان می‌توان لرزش زمین را زیر پا احساس کرد!

اپیزود دوم؛ سومین شب از این رویداد فرهنگی است و علاوه بر جوان‌ترها، افراد مسن و میانسال هم به مجموعه وارد می‌شوند و باز هم داستان پارک ماشین در محوطه‌ی ابتدایی نیاوران تکرار می‌شود، با وجود قول‌هایی که مسئولان میراث فرهنگی می‌دهند، «حضور ماشین در بناهای تاریخی که برای رویدادهای فرهنگی می‌توانند وارد مجموعه شوند کمتر از چهار دستگاه است».

قرار است «شهرداد روحانی» سبک کلاسیک موسیقی را به رخ بکشد، همه‌چیز آرام است، حتی از چوب‌های قرار گرفته روی استخر هم کمتر صدا درمی‌آید و این شب یک ساعت زودتر از شب قبلی کنسرت به پایان می‌رسد…

حالا کمتر از یک هفته از پایان فستیوال 9 شبه بارانا در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران می‌گذرد، 9 شبی که هر کدامش به یک صدا بودند، یک شب راک و تلفیقی، یک شب کلاسیک، یک شب پاپ و شبی دیگر سنتی و فلامنکو برای مشتاقانی که دوست داشتند برای یک بار هم که شده‌ زیر آسمانِ کاخ نیاوران سبک مورد علاقه‌شان را بشنوند.

سبک‌هایی که هر کدام یک اپیزود دارند؛ اپیزودهایی از جنس شآن یک بنای تاریخی و نوع اجرائی که براساس حرف‌های «رحمت‌الله رئوف»، مدیر کاخ نیاوران باید با آن بنای تاریخی هم‌شان و هم‌رتبه باشد، اما به نظر می‌رسد یکی دو شب از اجرای این رویداد فرهنگی زمین تا آسمان با تعریفی که از شانیت یک بنای تاریخی مطرح می‌شود، متفاوت است یا اصلا شاید باید تعریف شانیت در بناهای تاریخی را در این زمان تغییر داد.

درست مانند تغییر ذهنیتی که مسئولان میراث فرهنگی در طول 10 سال گذشته تا امروز در این زمینه داشته‌اند. حدود 9 سال پیش محمدرضا کارگر، رییس وقت موزه‌ی ملی ایران و مدیر کنونی اداره کل موزه‌ها که به تازگی با پدیده برگزاری کنسرت در بناهای تاریخی مواجه شده بود در این زمینه اظهار نظر کرد. او در آن زمان به خبرنگار ایسنا گفت: «مکان برگزاری کنسرت‌های موسیقی باید جایگاه خاصی برای خود در هر شهر داشته باشد و این دور از ذهن است که کلان‌شهری مانند تهران، محل مناسب و ثابتی برای برگزاری کنسرت‌های مختلف نداشته باشد.»

او در آن زمان حتی تاکید کرد: «کاخ ـ موزه‌ها هیچ وظیفه‌ای در قبال این موضوع ندارند و در تعاریفی که برای کاخ ـ موزه‌ها در سراسر دنیا وجود دارند، چنین چیزی در مجموعه‌ی کارکردها و وظایف آن‌ها نیست. در برخی نقاط دنیا گاهی مسایل بسیار خاص تاریخی مانند مراسم تاج‌گذاری در کاخ ـ موزه‌ها به‌دلیل سنخیت و ارتباط آن‌ها برگزار می‌شوند.  حضور گسترده‌ی مردم در یک مکان فی‌نفسه آسیب‌هایی را وارد می‌کند،‌ به همین دلیل، هرقدر مدیریت در این موضوع بیشتر باشد، آسیب‌ها کمتر می‌شوند. »

و نکته‌ی جالب توجه‌تر این که کارگر در آن زمان برگزاری کنسرت در نقاطی مانند کاخ گلستان و نیاوران و سعدآباد را مردود دانسته و با بیان این‌که تاریخی بودن مجموعه‌ی کاخ چهل‌ستون اصفهان، اجرای مراسم را در آن کاخ غیر قابل است، ادامه داد: «کاخ گلستان نیز به‌ علت محدود بودن فضا و قدیمی‌تر بودن آن نسبت به کاخ‌های سعدآباد و نیاوران قطعا آسیب بیشتری خواهد دید. »“کاخ گلستان نیز به‌علت محدود بودن فضا و قدیمی‌تر بودن آن نسبت به کاخ‌های سعدآباد و نیاوران قطعا آسیب بیشتری خواهد دید.

در حالی که او پس از گذشت این مدت و قرار گرفتن در سمت «مدیر اداره کل موزه‌ها» اظهار نظرهای متفاوتی را نسبت به این رویداد فرهنگی بیان می‌کند.

او شهریور سال‌گذشته پس از برگزاری برنامه‌ی «چارتار» در نیاوران در اظهار نظری کاملا متفاوت با صحبت‌های گذشته‌ی خود به خبرنگار ایسنا گفت: «ما کاخ نیاوران را به یک‌سری آجیل‌فروش یا فروشنده لباس که اجاره ندادیم تا درآمد داشته باشیم؛ ایجادِ یک اتفاق فرهنگی، درآمدزایی به دنبال داشت، این اشکالی ندارد.»

وی 17 مرداد امسال، درباره‌ی برگزاری کنسرت در کاخ گلستان و سپس نیاوران حرف‌های خود را به گونه‌ای دیگر زد. «برگزاری کنسرت، صدا و سازهای موسیقی هیچ آسیبی به این بناهای تاریخی وارد نمی‌کند. عدم آسیب به جداره‌ها و بخش‌های تاریخی بناهای تاریخی در همه‌ بناها قابل تعمیم است و هیچ مشکلی ندارد.»

کارگر حتی یادآوری خبرنگار ایسنا را نسبت به این بحث و یادآوری آسیب‌هایی که چند سال گذشته پس از برگزاری کنسرت در پشت بنای تاریخی کاخ ملت در سعدآباد رخ داد، اظهارنظرهای کارشناسان غیررسمی بیان کرد و گفت: باید  فقط کارشناسان رسمی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه اظهار نظر کنند، اگر فرد دیگری بگوید دیوار کاخ ملت ترک برداشته اظهار نظر کارشناسی نیست.

کارگر افزود: با توجه به طبقه‌بندی‌ که نسبت به بناهای تاریخی در میراث فرهنگی وجود دارد، نمی‌توان گفت همه ضوابط و شرایطی را که باید برای بناهایی مانند کاخ گلستان یا میدان نقش جهان در نظر بگیریم، باید برای کاخ نیاوران هم در نظر بگیریم. وی که سیاست‌اش تغییر نوع نگاه به موزه‌های کشور است، خود را تنها مقصر در صورت بروز هر اتفاقی می‌داند؛ اتفاقاتی از قبیل برگزاری مراسم‌های مختلف و کنسرت و موارد فرهنگی مشابه آن. »

هر چند نباید یک اتفاق دیگر را نادیده گرفت، درست در شب‌هایی که نیاوران میزبان این فستیوال 9 شبه بود، سعدآباد مانند 9 سال پیش که به گونه‌ای مبدع برگزاری این رویدادهای فرهنگی در بناهای تاریخی محسوب می‌شد، زخم کهنه‌ی «کاخ ملت» را باز کرد و این بار کنسرت «پرواز همای» با همراهی گروه «مستان» به مدت سه شب روی پله‌های کاخ ملت و چند متر آن طرف‌تر از جائی که 9  سال پیش ترک‌های دیوار جنوبی کاخ سفید ملت به وجود آمدند، کنسرت برگزار کردند، مراسمی چند درجه پائین‌تر از برخی شرکت‌کنندگان فستیوال 9 شبه‌ی نیاوران!

و جالب‌تر این‌که بیوک موسوی، رئیس مجموعه‌ی سعدآباد با اعلام خبر برگزاری این کنسرت سه شبه در این مجموعه‌ی تاریخی – فرهنگی؛ اعلام کرده است؛ «این مجموعه با تمام توان و ظرفیت خود در حمایت از جامعه فرهنگی و هنری کشور تلاش خواهد کرد و به این مسیر ادامه خواهد داد و ما در حال حاضر در حال مذاکره با چند تن از بزرگان موسیقی سنتی کشور هستیم که در صورت ایجاد هماهنگی لازم، به زودی شاهد برپایی کنسرت آن‌ها در این مجموعه خواهیم بود. »

وی اشاره کرد: «ما از گروه «همای و مستان» قول گرفته‌ایم که در صورت هماهنگی‌های لازم و مرتبط تا پایان تابستان جاری در فرصتی مناسب، یک بار دیگر شاهد برگزاری و تمدید این کنسرت در سرسرای کاخ ملت باشیم.»

ایسنا – سمیه ایمانیان